3 yıl önce kurduğumuzwww.seyhulas.com sitesinin Editörüyüm. Köy tarihimiz hep bizlere bir efsane şeklinde anlatıldı ve bizlerde tarihimizi bu şekilde yayınladık.1 Hafta Önce Mehmet Bolat Bey bizlere köyümüzün tarihi hakkında bir araştırmanız olduğunu bildirdi konunun doğruluğunu araştırdık böyle bir araştırmanız varmış.
Sayın ÖZ bizlere köyümüzün tarihini doğru bir şekliyle gelecek kuşaklara aktarmak konusunda yardımcı olursanız bizleri mutlu edersiniz.Yardımlarınız için şimdiden köy halkımız adına teşekkür ederiz.
İyi çalışmalar dilerim.
Öncelikle köyünüzün ve ilinizin sorunlarıyla ilgilendiğiniz için tebrik ve teşekkürlerimi iletirim. Ben Canik Sancağı kitabını yayınlayalı 11 yıl oldu ama ancak son bir iki yıldır sevgili hemşerilerimden bilgi talepleri tek tük gelmeye başladı. Doğrusu bu da insanı üzüyor. Sizin sorunuza gelince Şeyh Ulaş ve Şeyh Evren gibi köyler (bunlara Paşa Şeyh, Dedeli, Karaşeyh eklenebilir) Bafra ve çevresinin Türkleşme ve İslamlaşma döneminde buraya gelen abdallar ve şeyhler tarafından kurulan zaviyeler etrafında kurulmuş olmalıdır. Sizin köyün adı da Şeyh Ulaş adlı bir tarikat önderinden gelmektedir. Tahrir defterlerinde köyünüzün halkının bu şeyhin zaviyesinin hizmetlerini karşıladığı yazılıdır. Zaviyeler Osmanlı döneminde gelene gidene, yani yolculara ve misafirlere 3 gün bedava yiyecek ve içecek sağlarlar.Kesin bir tarih vermem zor, çünkü incelediğim en erken kayıt 1485 yılına ait ama o tarihte artık yöre tamamen yerleşik bir hale gelmiştir. Benim tahminim bu köylerin 13. yüzyıl ortalarında kurulmuş olmasıdır. Çünkü en yoğun olarak Horasan erenlerinin ve tarikat şeyhlerinin Anadolu`ya geldiği dönem budur. Mamafih, 14. yy.da da olabilir. Eğer köyünüzde Şeyh Ulaş zaviyesi/tekkesi ile ilgisi olan bir aile varsa onlarda bazı belgeler olabilir. Canik Sancağı kitabımda köyünüzün 1485, 1520 ve 1576 nüfusuna ait bilgiler vardır. Daha sonra 1642 tarihli Avarız tahriri (avarız denilen vergi ile ilgili sayım) defterini de yayınladım. O tarihte Bafra kazası Ayazma Nahiyesine bağlı bir köy olan Şeyh Ulaş`ta 17 reaya (vergi mükellefi), bir asker (yeniçeri) hanesi vardır. Ayrıca biri âmâ (kör) olmak üzere 3 kişi de vergiden muaftır. Bu duruma göre tahmini olarak 100-110 kişilik bir köydür. Osmanlı İmparatorluğunda ilk modern nüfusu sayılmakla birlikte sadece erkeklerin yazılı olduğu 1831 nüfus sayımında ise 31 hane 113 nüfus (erkek) yani yaklaşık 220-230 kişilik bir köydür. Bütün bu dönemlerde Şeyh Ulaş bir Müslüman-Türk köyüdür.
Fırsatım olursa size daha fazla bilgi de temin edebilirim (bütün bu tarihlerde köyünüzde kayıtlı kişilerin isimleri gibi) ama bu sıralar çok yoğun işlerim var.
Selam ve iyi dileklerimle.
Prof. Dr. Mehmet Öz
Sayın Hocamızın bilgilendirmesi devam ettikce burada yayınlanacaktır.